Από την εποχή των πρώτων φεμινιστικών κινημάτων, οι διαδρομές, οι παραβάσεις, οι λοξοδρομήσεις, οι εγγραφές και τα συμβάντα που σημειώνονται πάνω στο σώμα και το μυαλό των γυναικών είναι από τα πιο επώδυνα αλλά και ζωογόνα υλικά της ζωής και της τέχνης.
Το νέο έργο της Πατρίσιας Απέργη, χορογράφου με έντονο αποτύπωμα τόσο στην εγχώρια όσο και στη διεθνή σκηνή, εστιάζει στις διεκδικήσεις των γυναικών μέσα στους αιώνες. Σύμφωνα με τη δημιουργό, «είναι μια περιπλάνηση σε τόπους πραγματικούς και ονειρικούς, σε όλες τις ταυτότητες που αποδόθηκαν στις γυναίκες ή που οι ίδιες αποδέχτηκαν, στην αποτυχία ή την επιτυχία της χειραγώγησης».
Αποτελώντας τη συνέχεια της προηγούμενης παραγωγής των Αεριτών Planites (2012), αυτή τη φορά μέσα από τη ματιά και τη δυναμική των γυναικών, το Hystory αντλεί το νόημά του από συνειρμούς και συσχετισμούς εννοιών που ενυπάρχουν στον ίδιο τον τίτλο του: «υστέρα» αλλά και ιστορία. «Υστέρα» στα αρχαία ελληνικά είναι η μήτρα, λέξη από την οποία προέρχεται και η υστερία, έχοντας αρχετυπικά ταυτιστεί με το γυναικείο φύλο. Συγκεκριμένα υπήρχε η πεποίθηση ότι η μήτρα μπορούσε να «περιπλανιέται» στο γυναικείο σώμα, προκαλώντας προβλήματα σωματικά και ψυχολογικά, από δύσπνοια μέχρι κάθε είδους κρίσεις και παράξενες συμπεριφορές. Αυτή η θεωρία, γνωστή ως «πλανώμενη μήτρα», ενίσχυσε την ιδέα ότι οι γυναίκες ήταν από τη φύση τους επιρρεπείς σε αστάθεια και συναισθηματικές εκρήξεις.
Στο Planites, έργο για αντρικό καστ, η ομάδα αναφερόταν στον δρόμο ως τόπο περιπλάνησης, αναζήτησης ενός καλύτερου αύριο, της πρόσμειξης, της ενσωμάτωσης, του Άλλου. Στο Hystory, αυτή τη θηλυκή εκδοχή τους, οι πλάνητες είναι οι γυναίκες του τώρα, οι γυναίκες του κόσμου που παραπλανήθηκαν στην περιπλάνησή τους, που δεν υποτάχτηκαν, εκείνες που ο δρόμος τους δεν άνοιξε, που πρόλαβαν να ψελλίσουν ένα «θέλω κι εγώ» όταν δεν τις άφησαν να προσπαθήσουν, εκείνες που αντιστάθηκαν στο να παραμείνουν «καλά κορίτσια», και γι’ αυτό δαιμονοποιήθηκαν αλλά ίσως και να δοξάστηκαν ακόμα.
Στην παράσταση ενδέχεται να γίνει χρήση στροβοσκοπικού φωτισμού.
Το
grape – Greek Agora of Performance, η επιτυχημένη Αγορά για τις ελληνικές παραστατικές τέχνες του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, πραγματοποιείται φέτος για τρίτη συνεχή χρονιά! Δίνοντας την ευκαιρία στους δημιουργούς του Θεάτρου και του Χορού να παρουσιάσουν τα έργα τους σε εκπροσώπους διεθνών φεστιβάλ και πολιτιστικών φορέων, αλλά και στο ευρύ κοινό, το grape στοχεύει στη συστηματική προβολή της ελληνικής δημιουργίας στη διεθνή σκηνή. Στο πλαίσιο της πλατφόρμας για το 2025 παρουσιάζονται 8 έργα την περίοδο 21 – 24 Ιουλίου.
Το grape απευθύνεται εξίσου στο ευρύ κοινό και είναι μέρος του συνολικού καλλιτεχνικού προγράμματος του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου. Οι παραστάσεις που περιλαμβάνει είναι προγραμματισμένες και σε άλλες ημερομηνίες, εκτός της χρονικής διάρκειας της πλατφόρμας.
Σύλληψη – Χορογραφία Πατρίσια Απέργη
Μουσική Βασίλης Μαντζούκης
Δραματουργία Roberto Fratini Serafide
Σκηνικά Ευαγγελία Θεριανού
Κοστούμια Αλέγια Παπαγεωργίου
Φωτισμοί Νίκος Βλασόπουλος
Συνεργάτιδα φωτίστρια Σοφία Αλεξιάδου
Φωτογραφίες Τάσος Βρεττός
Βοηθός χορογράφου Σαββίνα Τζαφεράι
Boηθός ενδυματολόγου Νικολέτα Αναστασιάδου
Boηθός Σκηνογράφου Ζενεβιέβ Αθανασοπούλου
Ηχοληψία Xρήστος Παραπαγκίδης
Τεχνικός Συντονιστής Παραγωγής Νίκος Χαραλαμπίδης
Εκτέλεση παραγωγής Polyplanity Productions / Γιολάντα Μαρκοπούλου, Βίκυ Στρατάκη
Διεθνής περιοδεία Plan B - Creative Agency for Performing Arts Hamburg
Ερμηνεύουν Ελεάννα Ζώη, Caterina Politi, Εβίνη Παντελάκη, Μυρτώ Στολίδη, Μαριάνα Τζούδα
Αντικαταστάτρια ερμηνεύτρια Νεφέλη Καφενταράκη
Η παράσταση υλοποιείται στο πλαίσιο της Πράξης «Διοργάνωση καλλιτεχνικών εκδηλώσεων στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου για τα έτη 2024 και 2025», η οποία εντάσσεται στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Αττική» ΕΣΠΑ 2021-2027 και συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και από εθνικούς πόρους.
Ο τίτλος του έργου είναι ένας συνδυασμός λέξεων και εννοιών προκειμένου να δημιουργήσουν διαφορετικούς συνειρμούς και συσχετισμούς σχετικά με τη θεματική της παράστασης. Δημιουργείται και σχηματίζεται από τη χρήση των λέξεων:
1. ὑστέρα (αρχαία ελληνική) που σημαίνει μήτρα, λέξη από την οποία
προκύπτει και η υστερία/ υστερικός/ή. Αυτό κατέληξε να είναι ο τρόπος με τον οποίο, επί αιώνες, κατηγοριοποιούσαμε τις γυναίκες που δρούσαν ή ένιωθαν διαφορετικά, διεκδικώντας κάποιο είδος ανεξαρτησίας, προκειμένου να τις παθολογικοποιήσουμε, να τις νοσηλεύσουμε, να τις "θεραπεύσουμε", να τις φυλακίσουμε και συνολικά να τις τιμωρήσουμε επειδή δεν συμμορφώνονταν με τα πρότυπα συμπεριφοράς της εποχής. Για να μην αναγνωρίσουμε τη διαφορετικότητα της ύπαρξης τους, επινοήσαμε έναν κλινικό τρόπο να στιγματίζουμε αυτήν τη δύναμη ως απόλυτη απώλεια ελέγχου επί του ίδιου του σώματος.
***Στην αρχαία Ελλάδα, ο Ιπποκράτης και άλλοι γιατροί πίστευαν ότι η μήτρα μπορούσε να «περιπλανιέται» μέσα στο σώμα της γυναίκας, προκαλώντας σωματικά και ψυχολογικά προβλήματα, από δύσπνοια μέχρι κρίσεις και παράξενες συμπεριφορές. Αυτή η θεωρία, γνωστή ως "πλανώμενη μήτρα", ενίσχυσε την ιδέα ότι οι γυναίκες ήταν από τη φύση τους πιο επιρρεπείς σε αστάθεια, υπερβολικές αντιδράσεις και συναισθηματικές εκρήξεις.
2. Ιστορία (Story). Γιατί η Ιστορία είναι επίσης μια αφήγηση – πολλές φορές σκηνοθετημένη – ή ένας μύθος – πολλές φορές αιματηρός – συνήθως ειπωμένη από άντρες. Παράξενο πώς, σε αυτή την παράσταση της υστερίας, οι γυναίκες ήταν ταυτόχρονα αόρατες και υπερεκτεθειμένες. Έτσι, η δράση τους κατέληξε να θεωρείται από τους αφηγητές το ακριβώς αντίθετο της πράξης· και τα πνευματικά δικαιώματα της αλήθειας τους κλέβονταν συστηματικά.
3. Ύστερος/η που σημαίνει επόμενος, τελευταίος και ως επίρρημα μετά. Στη περίπτωση του έργου πρόκειται για τους πλάνητες μετά…ή ύστερα από την πρώτη εκδοχή.
4. Υστέρηση είναι κάθε διαδρομή πιο μακριά απ’ ό,τι θα έπρεπε· είναι ο περίπλοκος τρόπος να είσαι πάντα αργοπορημένος· είναι επίσης μια στρατηγική για να δημιουργηθεί περισσότερος χώρος, περισσότερη μετακίνηση, περισσότερες διαδρομές, μέσα από έναν περιορισμένο, στενό χώρο.
Το έργο Hystory είναι η συνέχεια και ο διάλογος με την προηγούμενη παραγωγή των Αεριτών, Planites (2012), ιδωμένο αυτή τη φορά από τη ματιά και την δυναμική των γυναικών. Στους Planites, έργο για αντρικό καστ, αναφερόμασταν στον δρόμο ως έναν τόπο περιπλάνησης, αναζήτησης του καλύτερου αύριο, της πρόσμιξης, του ξένου, του Άλλου, της ενσωμάτωσης και ένταξης, της βίας, της εξορίας.
Σε αυτή την θηλυκή εκδοχή τους, οι πλάνητες είναι οι γυναίκες του τώρα, οι πολίτες του κόσμου, αυτές που παρα-πλανήθηκαν μέσα στην περιπλάνηση τους, αυτές που δεν υποτάχτηκαν, αυτές που ο δρόμος δεν άνοιξε ή δεν τους επιτράπηκε να πάρουν, αυτές που δαιμονοποιήθηκαν ή δοξάστηκαν επειδή αντιστάθηκαν, αυτές που πρόλαβαν να ψελλίσουν ένα «θέλω κι εγώ» όταν δεν τις άφησαν να προσπαθήσουν, προκειμένου να παραμείνουν «καλά κορίτσια».
Από τις σύγχρονες θεωρητικές, ανθρωπολογικές, πολιτικές και κοινωνικές προσεγγίσεις σε σχέση με την αντιμετώπιση των γυναικών στις μέρες μας έως την εποχή των πρώτων φεμινιστικών κινημάτων και τις διεκδικήσεις μέσα στους αιώνες, (Silvia Federici, bell hooks, Adrienne Maree Brown, Saidiya Hatman, Ursula Le Guin κ.α) οι διαδρομές, οι παραβάσεις, οι λοξοδρομήσεις, οι εγγραφές και τα συμβάντα που σημειώνονται πάνω στο σώμα και το μυαλό των γυναικών, είναι ένα από τα πιο επώδυνα αλλά και ζωογόνα υλικά της ζωής και της τέχνης. Νέα ή και «ύποπτα» εμμονικά επαναλαμβανόμενα κοινωνικά φαινόμενα ζητούν ανάγνωση και δρόμους να διαβούν, φωνές να αποσιωπηθούν, αγωνίες να υστερικοποιηθούν, ταραχές να σιγαστούν
Στο Hystory, οι πλάνητες είναι αυτές που δεν σταματούν. Που η ανάγκη τις μετακινεί. Αυτές που ενώ έμειναν πίσω και δεν ακολούθησαν το ταξίδι, δεν πλανήθηκαν. Αυτές που δεν χρειάζεται να αναπαραστήσουν το φύλο, αυτές που αποθηκεύουν σε τράπεζες του χρόνου, που σκάβουν σε κήπους και ασφάλτους όλα όσα μπορούν να διαφυλάξουν: πληροφορίες (data), σπόρους, κόπους, θρύλους, ψαλμούς, όνειρα.
Το έργο, είναι η δική μας περιπλάνηση σε τόπους πραγματικούς και ονειρικούς, σε όλες τις ταυτότητες που αποδόθηκαν ή και αποδέχτηκαν οι γυναίκες, στην αποτυχία ή την επιτυχία της χειραγώγησης, σε ό,τι έχει λείψει σε αυτές, σε εμάς, ότι μένει να ειπωθεί και να πάει παραδίπλα.
Μέσα στα κοινωνικά, σημειωτικά, σεξουαλικά και κλινικά πλαίσια που ήταν υποχρεωμένες να κατοικούν, οι γυναίκες έμαθαν τόσους τρόπους να περιπλανιούνται σε μικρούς και περιορισμένους χώρους, έμαθαν τόσα διαφορετικά στυλ εσωτερικής μετανάστευσης, τόσες αδιόρατες στρατηγικές αγώνα και δύναμης.
Και έμαθαν πώς να κρύβονται σε κοινή θέα· πώς να παρατηρούν ενώ τις παρατηρούν. Ίσως η λεγόμενη υστερία να ήταν απλώς ένα από αυτά τα όπλα· ένας από αυτούς τους τρόπους μετανάστευσης
Μαζί με τον χορό. Και με την αφήγηση. Όλα τους τρόποι περιπλάνησης.
Γιατί μας αρέσει να λέμε ιστορίες
Όλες αυτές που λέμε στα παιδιά μας για να κοιμηθούν. Αυτές που δεν επινοήσαμε, τις ζήσαμε. Αυτές που η ανάγκη μας έστειλε να αντιμετωπίσουμε. Αυτές που η φύση μας ανάγκασε να αντέξουμε.
Αυτές για τις οποίες μας εκδικήθηκαν.
Μας αρέσει να λέμε ιστορίες.
Για την υστερία που μας πιάνει να φτάσουμε, για την ανάγκη να καταλήξουμε, για την ομορφιά να μας φροντίσουμε, για την υπεροχή να μας γεννήσουμε, για τις φούστες που μας φορέθηκαν, για αυτούς που εμείς διαλέξαμε. Για την ιστορία να χωριστούμε. Για την ανάγκη να βρεθούμε, να αλληλοσυμπληρωθούμε.
Εξάλλου, εμείς να παίξουμε θέλαμε. Σαν καλά κορίτσια. Να παίξουμε κουζίνα και ψιλικατζίδικο. Για να ακούσουμε τις ιστορίες. Για να τις πούμε μετά στα εγγόνια μας. Για να συνεχίσουμε τη δική σας για να γράψουμε τη δική μας. Για να πάμε μαζί. Όχι από πίσω. Για να στηρίξουμε την αλήθεια, όχι να την θάψουμε. Για να την πούμε μαζί. Για να υπάρχει συνέχεια, για να προφυλάξουμε τη γη, να της σπείρουμε ελπίδες και καινούρια κόκαλα, για να σας κρατήσουμε αγκαλιά στα πρώτα βήματα αυτοπεποίθησης που τότε χρειαζόσασταν, για να σας χαμογελάσουμε την επιτυχία, για να χαϊδέψουμε την ανυπακοή, για να χορέψουμε την αλλαγή και να θυμηθούμε ότι όλες κόρες είμαστε, μητέρες μπορεί να γίνουμε, σύμμαχοι στην ψευδαίσθηση της αυγής και πρωτοπόροι στην σφαίρα της πίστης, σε αυτά που ονειρευτήκαμε να χτίσουμε. Για να σας αφήσουμε στη χαρά των χάλκινων ακουσμάτων
όταν χτίζετε ότι προστατεύει τον κύκλο μας και όταν γκρεμίζετε ότι ταράσσει τον ρυθμό μας.
Μας αρέσει να λέμε ιστορίες Όλο ορμή.
Για να μετά-κινηθεί η αλήθεια, η ανάγκη, η ιστορία, η φροντίδα, η τρυφερότητα, το μέλλον.
Για να ταξιδέψουμε εκστατικά και να επιβεβαιώσουμε ότι η τελειότητα δεν προκύπτει από την ομορφιά αλλά από την ανελέητη δυνατότητα των σωμάτων.
Αντί επιλόγου/ Μια προσευχή: Για το παραμύθι της καλοκαιρινής έξαψης και για τα δάκρυα της υστερίας και της διαφορετικότητας.
Μαζί ξεκινήσαμε την περιπλάνηση, μαζί κοιμηθήκαμε στην ταραχή και μαζί ξυπνήσαμε
Μαζί επινοήσαμε την ιστορία της φύσης μας. Μαζί την μεταδώσαμε.
Παύση
Για τον κόσμο που πιστέψαμε.
Τον κόσμο που μας δόθηκε και νιώσαμε χρέος να καλύψουμε και να κρύψουμε στα μυστικά μας.
Για τον χορό που χορεύαμε όταν απλά έμοιαζε ότι ποζάραμε. Για τους μυστικούς κήπους που επισκεπτόμασταν όταν οι άλλοι πίστευαν ότι μέναμε σπίτι. Για το μυστήριο των σκέψεων μας. Για όλα αυτά που μάθαμε να βλέπουμε όταν οι άλλοι μας κοίταζαν.
Για Τον κόσμο που προσευχηθήκαμε να μας στηρίξει, τον κόσμο που του χρωστάμε να μας ξημερώσει.
Παύση
Για όλα όσα δεν προλάβαμε να τραγουδήσουμε.
Για τα όνειρα που δεν φτάσαμε να σκαρφαλώσουμε, για τις προσευχές που λανθασμένα κατανοήσαμε.
Μια παύση για την ορμή του χαμόγελου.
Μια παύση για όλη την αγάπη που μας υποσχέθηκαν.
Και για όλη αυτή που δώσαμε ακόμη και όταν τη στιγμή της πτώσης καταλάβαμε την παραπλάνηση με μεγαλειότητα και αξιοπρέπεια. Δεν πειράζει. Θα υπάρξουν κι άλλες να πουν την ιστορία στα παιδιά μας. Εξάλλου, υπάρχει αρκετή αγάπη εκεί έξω.
Απλώς είναι κάτω από τις πέτρες, πίσω από το υποσυνείδητο και πάνω από την πίστη σας.
Μια προσευχή: Για την ιστορία όλων αυτών που ενώ έπεσαν δεν είδαν το αίμα.
Παύση.
---------------------------------------------------------------
Έρευνα:
Για το έργο και τη δημιουργία του κινητικού λεξιλογίου της παράστασης εμπνεόμαστε και ερευνούμε παραδοσιακούς χορούς που δημιουργήθηκαν από γυναίκες ή με σκοπό να χορεύονται κυρίως από γυναίκες, καθώς και κινητικά είδη (παλαιότερης εποχής αλλά και της σύγχρονης pop κουλτούρας) που έχουν ως πρόθεση να προβάλουν το γυναικείο σώμα και που αντανακλούν τον τρόπο που η κάθε κοινωνία αντιμετωπίζει και διαμορφώνει την αντίληψη σε σχέση με το τί «ταιριάζει» ή και «επιτρέπεται» σε αυτό.
Έτσι μελετάμε τους Ινδικούς παραδοσιακούς χορούς Kathak και Bharatanatyam, τους χορούς Oriental: Raqs Sharqi και Raqs Baladi, το χαβανέζικο Hula, το Burlesque/ Neo-burlesque, καθώς και τα πιο σύγχρονα κινητικά ρεύματα που ενώ ξεκίνησαν στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, σήμερα επανέρχονται ελαφρώς αλλαγμένα και επαναπροσδιορισμένα ως τρόποι έκφρασης και οριοθέτησης μιας σύγχρονης γυναικείας ταυτότητας. Αναφερόμαστε στη γυναικεία εκδοχή της K-POP με τα girl-groups αλλά και την επιρροή τους από τα Anime καθώς και στα Heels, ως μια πιο δυτική εκδοχή της αναπαράστασης της γυναικείας σεξουαλικότητας.